Το Ρέθυμνο του παρελθόντος ζωντάνεψε στα μάτια των μαθητών του Πειραματικού Λυκείου Ρεθύμνου μέσα από τις προφορικές αφηγήσεις που ξεδιπλώθηκαν στο πλαίσιο των δράσεων του Ομίλου «StoryTelling», ο οποίος λειτουργεί κατά το τρέχον σχολικό έτος και έχει ως στόχο την επαφή των μαθητών με την αφήγηση ως διαδικασία (αναζήτηση, μελέτη, σύνθεση και δημιουργική αξιοποίηση ιστοριών).
Αρχικά, οι μαθητές είχαν την ευκαιρία να ακούσουν σε δύο διαδοχικές συναντήσεις (14 και 21 Ιανουαρίου 2025 ) τον συνταξιούχο φιλόλογο κ. Φρυγανάκη Γιώργο, ο οποίος επί σειρά ετών υπηρέτησε στο σχολείο μας και έχει ασχοληθεί με τη συγγραφή βιβλίων λογοτεχνικού και ιστορικού περιεχομένου. Ο κ. Φρυγανάκης εστίασε στην ιστορία των Μικρασιατών προσφύγων του Ρεθύμνου, στην έλευση και εγκατάστασή τους στην πόλη μας μετά την καταστροφή του 1922 και την υπογραφή της συνθήκης της Λοζάνης για την ανταλλαγή των πληθυσμών. Η τοπική ιστορία πλαισιώθηκε από την αφήγηση της καταγεγραμμένης προσωπικής ιστορίας του πατέρα του, ο οποίος στα 12 του χρόνια ξεριζώθηκε βίαια από τη Σμύρνη. Ακούσαμε το πώς γλύτωσε από τον χαλασμό ο ίδιος με τη μητέρα και την αδελφή του και κατέληξαν στο Ρέθυμνο, όπου εγκαταστάθηκαν στα λεγόμενα «Προσφυγικά», περιοχή που βρισκόταν ανατολικά της σημερινής Σχολής Χωροφυλακής.
Ο κ. Φρυγανάκης αποτύπωσε με τρόπο ιδιαίτερα γλαφυρό και παραστατικό τις δυσκολίες προσαρμογής των προσφύγων στο Ρέθυμνο, την αρνητική αντιμετώπιση που εισέπραξαν από αρκετούς ντόπιους, συνάμα όμως και την κουλτούρα που έφεραν μαζί τους, με την οποία «μπόλιασαν» την τοπική σε όλους τους τομείς. Παράλληλα, μέσα από οπτικό υλικό που διένειμε, «ξενάγησε» τους μαθητές σε γνώριμα σημεία της πόλης τα οποία μιλούν για το παρελθόν των προσφύγων, όπως το Μουσικό Σχολείο ( ως Ορφανοτροφείο φιλοξένησε ορφανά παιδιά προσφύγων) και το κτήριο της Σχολής Χωροφυλακής ( ως Ρωσικό Νοσοκομείο περιέθαλψε Μικρασιάτες πρόσφυγες) και μοιράστηκε μαζί μας προσωπικά βιώματα και αναμνήσεις και από τα δικά του παιδικά –μαθητικά χρόνια.
Την Τρίτη 28 Ιανουαρίου το ξετύλιγμα της τοπικής ιστορίας συνεχίστηκε με την αφήγηση του κ. Λουλούδη Ηλία, μαθηματικού του σχολείου μας και ερευνητή τοπικής ιστορίας. Οι μαθητές άκουσαν με πολύ ενδιαφέρον την τραγική ιστορία του ολοκαυτώματος του χωριού Καλή Συκιά στα νότια του νομού, τον Οκτώβριο του 1943, κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής. Η απανθρωπιά του ολοκαυτώματος αποτυπώθηκε με πολύ ζωντανό τρόπο στην αφήγηση του κ. Λουλούδη, ο οποίος τόνισε στους μαθητές ότι αποτελεί τη μοναδική περίπτωση ελληνικού χωριού όπου οι Γερμανοί έκαψαν ζωντανές μόνο γυναίκες, ανάμεσά τους και μια νεαρή έγκυο. Η αφήγησή του πλαισιωνόταν από σχετικό οπτικό υλικό και από την ηχογραφημένη προσωπική μαρτυρία της κ. Μάρθας Παπαδάκη, επιζήσασας της φοβερής σφαγής της Καλής Συκιάς –μικρό κορίτσι τότε – , η οποία αποτύπωσε τις τραγικές μνήμες του συμβάντος σε μια σχοινοτενή ρίμα –ζωντανό μνημείο της βαρβαρότητας του πολέμου.
Οι τοπικές ιστορίες έδωσαν το έναυσμα στους μαθητές να ανακαλέσουν οικογενειακές ιστορίες τόσο από προγόνους τους που ξεριζώθηκαν από τη Μικρά Ασία και βρέθηκαν πρόσφυγες εδώ στην περιοχή όσο και από άλλα καμένα χωριά της Κρήτης κατά τη Γερμανική Κατοχή.
Ευχαριστούμε θερμά και τους δύο για την προθυμία με την οποία ανταποκρίθηκαν στην πρόσκλησή μας.
Οι Υπεύθυνες του Ομίλου
Δεικτάκη Αναστασία, Ματσουλιάδη Ανδρομάχη, Πολάκη Μαρία
